Zmiany w procedurze administracyjnej

Z postępowaniem administracyjnym ma do czynienia prawie każdy obywatel. 1 czerwca weszła obszerna nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego, która w teorii ma obywatelowi przychylić nieba.  

Głównym celem ustawy zmieniającej jest przyspieszenie postępowania administracyjnego. Ustawa wprowadza również zasadę przyjaznej interpretacji przepisów – „w razie wątpliwości co do treści normy prawnej, należy rozstrzygnąć na korzyść strony”. Na szczęście nie wprowadzono jakichś rewolucyjnych unormowań, które by zmieniły dotychczasowe terminy na wniesienie odwołania lub wprowadzały jakieś dodatkowe formalności. W teorii zmiany te mają na celu przyspieszyć proces podejmowania przez urzędników decyzji. Czas pokaże, czy sama zmiana przepisów wystarczy.

 Nowe zasady

Nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.) ma trzy kluczowe cele: przyspieszenie postępowań administracyjnych; wprowadzenie ram dla bardziej partnerskich relacji między administracją i obywatelami i zapewnienie adekwatności administracyjnych kar pieniężnych do przypadków naruszenia prawa. Najważniejsze rozwiązania, które wprowadza nowelizacja to: • możliwość zaskarżenia bezczynności organów lub przewlekłości postępowania w przejrzystej procedurze, za pomocą ponaglenia; • możliwość złożenia skargi do sądu administracyjnego (wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy będzie opcjonalny – wspomnianą skargę można będzie złożyć bez korzystania z niego); • możliwość skorzystania z mediacji; • możliwość zażądania przez stronę wydania przez organ II instancji decyzji rozstrzygającej sprawę zamiast tzw. decyzji kasatoryjnej, czyli przekazującej sprawę do ponownego rozpatrzenia; • możliwość zaskarżenia decyzji kasatoryjnych do sądu administracyjnego w specjalnej, przyspieszonej procedurze; • możliwość, by decyzja stała się wcześniej ostateczna dzięki zrzeczeniu się odwołania;  • obowiązek wskazania przez organ — w piśmie informującym o możliwości wypowiedzenia się strony na zakończenie postępowania — przesłanek, których strona nie wykazała.

Rozstrzyganie wątpliwości na korzyść obywatela

Organy, rozstrzygając konkretną sprawę, bez uzasadnionej przyczyny nie będą mogły odstępować od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw ,,w takim samym stanie faktycznym i prawnym”. Pojawia się też zasada rozstrzygania na korzyść strony w przypadku wątpliwości co do treści normy prawnej — ale wyłącznie jeśli postępowanie dotyczy nałożenia obowiązku lub ograniczenia lub odebranie uprawnienia. Wyjątkiem od zasady jest m.in. rozbieżność interesów stron — a także ważny interes publiczny, w szczególności bezpieczeństwo, obronność i porządek publiczny w państwie. Należy pamiętać, że nowe przepisy stosuje się do postępowań wszczętych po 1 czerwca 2017 r.

 Milczące załatwienie sprawy

To kolejna nowość zmierzająca do zdyscyplinowania organów i przyspieszenia załatwiania spraw: jeśli w ciągu miesiąca od żądania strony organ nie wyda decyzji kończącej postępowanie lub nie wniesie sprzeciwu (milcząca zgoda), przyjmuje się, że sprawa jest załatwiona tak jak oczekiwała tego strona (art. 122a-122g k.p.a.). Trudno jednak ocenić, czy ta instytucja przyniesie jakieś konkretne korzyści dla obywateli. Taki tryb załatwiania spraw administracyjnych będzie znajdował zastosowanie wyłącznie w sytuacjach wprost wskazanych w ustawach szczególnych. Na tą chwilę sytuacje takie nie zostały jednak uszczegółowione. Zatem regulacja ta pozostanie przez jakiś czas tylko pustym zapisem.

 Zwalczanie opieszałości w urzędzie

Ustawodawca uznał, że dotychczasowe rozwiązania dające obywatelom możliwość poskarżenia się na zbyt długie prowadzenie postępowania administracyjnego są nieskuteczne i wprowadził instytucję ,,ponaglenia”. W sytuacji, gdy organ przekroczył termin na załatwienie sprawy albo prowadzi ją opieszale, można złożyć pismo ponaglające, które rozpatruje wyższy organ nad tym, który załatwia naszą sprawę. Należy je uzasadnić, czyli wskazać dlaczego postępowanie trwa zbyt długo. Organ ma 7 dni na jego rozpoznanie. Ponadto, w każdym przypadku, gdy organ przedłuża załatwianie sprawy ma obowiązek poinformować o tym stronę, wskazać nowy termin na załatwienie sprawy oraz pouczyć o możliwości wniesienia ponaglenia. W przypadku stwierdzenia bezczynności lub przewlekłości: a) zobowiązuje się organ rozpatrujący sprawę do załatwienia sprawy, wyznaczając termin do jej załatwienia, jeżeli postępowanie jest niezakończone; b) zarządza się wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych bezczynności lub przewlekłości, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających bezczynności lub przewlekłości w przyszłości.