Najbliżsi mogą więcej

Jeżeli ktoś nabył nieruchomość rolną po 30 kwietnia 2016 r. może ją bez przeszkód przekazać na rzecz osoby bliskiej bez pytania sądu o zgodę. Nawet jeśli chce to uczynić przed okresem 10 lat od momentu, gdy stał się jej właścicielem.

 

,,Zbycie nieruchomości rolnej przez nabywcę przed upływem okresu przewidzianego w art. 2b ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 roku o kształtowaniu ustroju rolnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 2052) osobie bliskiej w rozumieniu art. 2 pkt. 6 wymienionej ustawy nie wymaga zgody sądu wydanej na podstawie art. 2b ust.3 tej ustawy” – to treść uchwały podjętej przez Sąd Najwyższy w dniu 22 czerwca 2017 r. Jakie ma ona znaczenie praktyczne? Olbrzymie. Do tej pory część rejentów odmawiała sporządzania aktów notarialnych w przypadku, gdy stronami umowy: czy to sprzedaży, czy darowizny były osoby, które nabyły nieruchomość rolną po 30 kwietnia 2016 i które chciały ją następnie przekazać swoim najbliższym. Notariusze uważali, że bez zgody sądu nie można dokonać notarialnych czynności zbycia nieruchomości rolnych na rzecz osób bliskich zbywcom. Utrwalił się więc powszechny pogląd, że nowelizacja z roku 2016 bardzo mocno ograniczyła możliwość nie tylko nabywania, ale również zbywania nieruchomości rolnych.

 

Obowiązek prowadzenia gospodarstwa

Zgodnie z treścią art. 2b ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego każda osoba będąca nabywcą nieruchomości rolnej po dniu 30 kwietnia 2016 jest obowiązana prowadzić gospodarstwo rolne osobiście, przez okres co najmniej 10 lat od dnia, w którym stanie się właścicielem nieruchomości rolnej. Ponadto taka osoba nie może sprzedać nieruchomości rolnej przez 10 lat. Natomiast od powyższych obowiązków może zwolnić wyłącznie sąd, i to tylko wtedy, gdy zbycie nieruchomości rolnej „wynika z przyczyn losowych, niezależnych” od aktualnie władających ziemią (ust. 3 art. 2b ustawy). Konieczne jest zatem prowadzenie określonej działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.

 

Ułatwienia dla osób najbliższych

Warto przypomnieć, że wraz ze zmianą przepisów dotyczących obrotu nieruchomościami rolnymi, co miało miejsce w dniu 30 kwietnia 2016 r., osoby bliskie zbywcy zostały wyłączone w wielu przypadkach spod ograniczeń, jakie ustawodawca nałożył na pozostałych chcących kupić grunt rolny. Kim są te osoby najbliższe. Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego w art. 2 pkt 6 precyzyjnie je wymienia. Są to: zstępni, wstępni, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonka, osoby przysposabiające i przysposobione. Osoby bliskie nie mają więc obowiązku osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego przez okres 10 lat oraz zakazu zbycia w tym okresie lub oddania tegoż gospodarstwa w posiadanie zależne (np. dzierżawa).

 

Różne interpretacje

Nie było problemu, jeżeli zbycie nieruchomości rolnej przez osobę, która nabyła ją jeszcze przed zmianą przepisów, następowało na rzecz osoby najbliższej. Problem interpretacyjny powstał, kiedy taki zbywca zamierzał zadysponować nieruchomości rolną, którą nabył już po zmianie przepisów. Notariusze odmawiali dokonywania czynności notarialnych zbycia nieruchomości rolnej na rzecz osoby bliskiej, pomimo że w  ustawie zawarto regulację z ust. 4 art. 2b, gdzie postanowiono, że konieczność 10-letniego gospodarowania ziemią i zakaz jej sprzedaży w tym czasie nie obejmuje m.in. nabywców będących osobami bliskimi dla zbywców. Do czasu podjęcia wspomnianej na wstępie uchwały Sądu Najwyższego twierdzono bowiem, że zgoda sądu nie jest potrzebna tylko wtedy, gdyby aktualni zbywcy nabyli ziemię również od osób bliskich, a dalszy obrót odbywa się wewnątrz rodziny. W przedmiotowej uchwale Sąd Najwyższy uznał, że taka wykładnia przepisów ustawy nie była prawidłowa. Ubocznym skutkiem tej uchwały jest otwarcie furtki dla nabywania nieruchomości rolnych przez osoby niebędące rolnikami indywidualnymi, bez pytania o zgodę agencji i bez obowiązku prowadzenia działalności rolniczej na nabytej nieruchomości, o ile mają wśród osób bliskich rolnika. Wygląda to tak, że rolnik może kupić na zlecenie osoby bliskiej, niebędącej rolnikiem, nieruchomość rolną, której własność następnie przeniesie już bez restrykcji, z uwagi na to, że druga transakcja zostanie dokonana między osobami bliskimi. W ten sposób nabywca będzie zwolniony zarówno z obowiązku prowadzenia gospodarstwa rolnego, jak i zakazu zbycia nieruchomości przed upływem 10 lat